Besturingssystemen: Linux

HoGent Bedrijf en Organisatie

2020-2021

Intro

Academiejaar 2020-2021

Lectoren:

  • Nathalie Declercq
  • Thomas Pollet
  • Andy Van Maele
  • Bert Van Vreckem

Waarom Linux?

Ik ga sowieso geen systeem- en netwerkbeheer volgen, waarom moet ik me dan hier mee bezig houden?

Linux is overal

… en je kan er gewoon niet meer omheen

  • Grootste websites
    • webdev => jouw apps zullen op Linux draaien
    • e-business: Drupal
  • MacOS X
    • Ook UNIX
    • Bash-shell + commando’s
  • Moderne tools voor software release management
    • Continuous Integration/Delivery
    • Docker
  • Embedded systemen
    • Arduino, Raspberry Pi, …
    • Multimedia-apparatuur, TV’s, NAS, …

Ik wil me specialiseren in Windows. Linux interesseert mij niet

Ook in de Windows-wereld

  • Azure cloud platform draait >50% Linux VMs
  • Microsoft loves Linux!

The ’70’s called, they want their terminal back!

De kracht van de CLI

  • Command line interface (CLI) is de sleutel tot automatisering
    • Miljoenen servers beheren gaat niet via GUI
    • Ook in Windows ziet men dit nu in (PowerShell)
  • CLI Instructies zijn bondiger en makkelijker reproduceerbaar dan GUI instructies

Leerpad Linux

  • Overzicht hoofdstukken
  • Per hoofdstuk:
    • Voorbereiding
    • Achtergrondinformatie
    • Slides
    • Oefeningen met oplossingen
    • Toetsingsvragen
    • Labo-opdrachten

Verloop contactmoment

  • Klassikale instructie
  • Werken aan labo-oefeningen
    • individuele feedback
    • extra klassikale uitleg
  • Korte intro volgende sessie

Buiten contactmomenten

  • Bereid volgende sessie voor
    • Leerpad: voorbereiding, achtergrondinfo, toetsingsvragen
  • Werk verder aan labo’s

Van een sysadmin wordt zelfstandigheid verwacht

De werkwijze in deze cursus is een eerste stap in die richting!

Hoofdstuk 1. Linux installeren

Laboverslagen bijhouden

  • Gebeurt ahv Github repo met startinfo
  • Ga naar Chamilo, klik door op link naar classroom.github.com/…
  • Je krijgt persoonlijke, private Github-repo voor laboverslagen, scripts, …

Software downloaden

Linux installeren

  1. Installeer VirtualBox, Git client
    • Leerpad Besturingssystemen, 6.1 “Installatie Software”
    • Leerpad Linux, 1.2 “Achtergrondinformatie”
  2. Maak nieuwe VM voor Linux
    • Labo 1 - via leerpad (1.5) of Github repo
    • Volg de instructies!
  3. Installeer Fedora

Hoofdstuk 2. Linux leren kennen

Hulp zoeken (1)

# Hulp over het commando 'passwd'
man passwd

# Hulp over het configuratiebestand /etc/passwd
man 5 passwd

# Zoek in alle man-pages naar de string 'passwd'
man -k passwd
apropos passwd

Hulp zoeken (2)

  • Binnen man-page:
    • q - man-page verlaten
    • / - zoeken binnen de pagina
    • n - ga naar volgende zoekresultaat
    • N - ga naar vorige zoekresultaat
  • Secties, vb:
    • 1 - commando’s
    • 5 - configuratiebestanden
    • 8 - systeembeheercommando’s
    • Notatie: vb. passwd(1), passwd(5)

Belangrijke man-pages

… die niet over een commando gaan:

# directorystructuur Linux (Filesystem Hierarchy)
man hier

# "ingebouwde" Bash commando's
man builtins

# "wildcards" in bestandsnamen (bv. *.*, [a-z])
man 7 glob

Structuur van een commandoregel

$ COMMANDO [OPTIES]... [ARGUMENTEN]...
  • “Onderdelen” gescheiden door spaties
  • 1e woord = commando
  • Opties veranderen het gedrag van een commando
    • beginnen met streepje (- of --)
  • Argumenten zijn de entiteiten waarop het commando uitgevoerd wordt

Commando

Het eerste “woord” van een opdrachtregel moet een commando zijn

  • Alias of functie, gedefinieerd door gebruiker
  • Ingebouwd in Bash (zie man builtins)
  • Uitvoerbaar bestand in één van de directories in ${PATH}
  • Absoluut pad naar uitvoerbaar bestand
  • which COMMANDO

Let op! Bash zoekt nooit in de huidige directory!

Opties

Wijzigen het gedrag van het commando

  • Korte notatie: -a -b -c
    • Korter schrijven als -abc
  • Lange notatie: --foo --bar

Let op! Niet alle commando’s volgen de conventie! (bv find)

Substitutie/expansie (1)

Vóór uitvoeren van een commando vervangt Bash bepaalde uitdrukkingen:

  • Brace expansion, vb. {1..10}, dir/{subdir1,subdir2,subdir3}
    • vb. mkdir -p project/{src,lib,build}
  • Tilde expansion: ~ wordt vervangen door home-directory, vb. /home/student/
    • vb. ls ~/.ssh
  • Parameter expansion: variabelennamen worden vervangen door waarde, vb. ${USER} -> student

Substitutie/expansie (2)

  • Command substitution: $(commando) wordt vervangen door uitvoer van commando
    • vb. date=$(date)
  • Filename expansion of “globbing”: wildcards in bestandsnamen, vb. *, ?, [abc], enz.
    • vb. rm *.class
  • …

Resultaat expansie

  • set -x toont resultaat van expansie (“debug mode”)
  • set +x zet optie terug uit

Voorbeeld:

set -x; ls -ld ${HOME}/D[eo]*; set +x
set -x; mkdir -p a/{b,c,d}/{e,f}; set +x

Linux directorystructuur

Absoluut/relatief pad

  • Absoluut pad:
    • begint met /
    • ten opzichte van ‘root directory’ /
    • vb. /home/student, /tmp, /var/www
  • Relatief pad:
    • begint niet met /
    • ten opzichte van huidige directory (pwd)
    • ls Documents, mkdir linux

Speciale directorynamen

/ De “root directory”
. De huidige directory (pwd)
.. De bovenliggende directory
~ Je “home-directory” (vb. /home/student)

Opm. De “home directory” van de gebruiker “root” is /root

Werken met directories

Commando Taak
pwd Toon huidige directory
ls Toon inhoud huidige directory
cd Ga naar een andere directory
mkdir Maak een subdirectory aan
rmdir Verwijder een lege directory

Werken met bestanden

Commando Taak
cat Toon inhoud van een bestand
less Toon inhoud, per pagina (navigeer met pijltjes)
touch Maak leeg bestand aan
(eigenlijk: pas datum laatste wijziging aan)
cp Kopieer bestanden
mv Verplaats bestanden (of hernoemen!)
rm Verwijder bestanden of directories

Meerdere bestanden opgeven: globbing

Commando uitvoeren op meer dan 1 bestand?

  • Geef elk bestand apart op (spatie ertussen)
    • cp a.txt b.doc c.jpg /tmp
  • Gebruik globbing-patronen
    • cp /media/usbstick/*.jpg ~/Pictures/

Globbing-patronen

Patroon Betekenis Voorbeeld
? Eén willekeurig teken ls /bin/??
* Willekeurige string (ook leeg) ls *.txt, ls a*
[...] Elk teken opgesomd tussen [] ls /bin/[A+_]*
[A-Z] Van A t/m Z ls /bin/*[A-D1-3]
[!...] Niet 1 v/d opgesomde tekens ls /bin/[!a-z]*

Let op

Globbing ≠ Reguliere expressies!!!

  • Globbing:
    • Bestandsnamen opgeven
    • case statement in Bash scripting
    • Véél beperkter dan regex!
  • Reguliere expressies:
    • Tekstpatronen binnen bestanden opzoeken

Enkele “Anti-patterns”

Gebruik nooit regex om bestanden te selecteren!

# Fout:
ls /bin | grep 'a.*'
# Beter:
ls /bin/a*

In dit soort gevallen is find overbodig:

find . -maxdepth 1 -type f -name 'a*' -exec cp {} /tmp \;
# Beter:
cp a* /tmp

Hoe maak je een bestand aan?

  1. Met teksteditor Vi/Vim: vim bestand.txt
  2. Met teksteditor Nano: nano bestand.txt
  3. Leeg bestand: touch bestand.txt

Vim survival guide

  • Bij opstarten van Vim kom je terecht in normal mode.
  • Als je tekst wil invoeren moet je naar insert mode.
Taak Commando
Normal mode -> insert mode i
Insert mode -> normal mode <Esc>
Opslaan :w
Opslaan en afsluiten :wq
Afsluiten zonder opslaan :q!

Nano

  • Ook een command-line teksteditor
  • Iets toegankelijker dan Vim
  • Shortcuts staan onderaan het scherm
    • vb. Exit: ^X -> Ctrl+X

Archief aanmaken

vgl. zip-bestand

tar cjf documents.tar.bz2 Documents/
tar xf documents.tar.bz2
  • tar = Tape ARchive
  • Opties:
    • c - Create
    • x - eXtract
    • j - compressie met bzip2
    • z - compressie met gZip
    • f - naam van het archiefbestand (File)
    • v - toon uitgepakte bestanden (Verbose)

Hoofdstuk 3. Werken met tekst

Tekst afdrukken met echo

echo "Hallo wereld!"
echo "Hallo ${USER}!"  # variabelen gebruiken
echo 'Hallo ${USER}!'  # enkele aanhalingstekens!

Tekst afdrukken met printf

printf 'Hallo wereld!\n'
printf 'Hallo %s!\n' "${USER}"
printf 'Het gebruikers-ID van %s is %d\n' "${USER}" "${UID}"
  • vgl. printf() methode in Java!
  • aangewezen in scripts, beter gedefinieerd dan echo

Input en output

  • stdin, standard input
    • vgl. Java System.in
  • stdout, standard output
    • vgl. System.out
  • stderr, standard error
    • vgl. System.err

Normaal gedrag

  • standard input: invoer toetsenbord
  • standard output/error: afdrukken op scherm (console)

I/O Redirection (1)

Syntax Betekenis
cmd > file schrijf uitvoer van cmd weg naar file
cmd >> file voeg toe aan einde van file
cmd 2> file schrijf foutboodschappen van cmd weg naar file
cmd < file gebruik inhoud van file als invoer voor cmd
cmd1 | cmd2 gebruik uitvoer van cmd1 als invoer voor cmd2

I/O Redirection (2)

cmd > file

I/O Redirection (3)

cmd 2> file

Pipes

Probeer het volgende eens!

$ sudo dnf install fortune cowsay lolcat figlet
$ echo ${USER} | figlet
$ fortune
$ fortune | cowsay
$ fortune | cowsay | lolcat

Combineren

# stdout en stderr apart wegschrijven
find / -type d > directories.txt 2> errors.txt

# stderr "negeren"
find / -type d > directories.txt 2> /dev/null

# stdout en stderr samen wegschrijven
find / -type d > all.txt 2>&1

# invoer én uitvoer omleiden
sort < unsorted.txt > sorted.txt 2> errors.txt

Foutboodschappen afdrukken

(Equivalent van System.err.printf())

printf 'Error: %s is not a directory\n' "${dir}" >&2

Here documents (1)

Als je meer dan één lijn wil afdrukken:

cat << _EOF_
Usage: ${0} [OPT]... [ARG]..

OPTIONS:
  -h, --help  Print this help message

_EOF_

Let op: geen spaties toegelaten vóór de eindemarkering

Here documents (2)

Dit kan bv. ook:

mysql -uroot -p"${db_password}" mysql << _EOF_
DROP DATABASE IF EXISTS drupal;
CREATE DATABASE drupal;
GRANT ALL PRIVILEGES ON drupal TO ${drupal_usr}@localhost
  IDENTIFIED BY ${drupal_password};
_EOF_

Filters

  • Filter = commando dat:
    1. leest van stdin of bestand,
    2. tekst transformeert, en
    3. wegschrijft naar stdout
  • Combineer filters via | (pipe) om complexe bewerkingen op tekst toe te passen
    • De UNIX-filosofie

Filters: overzicht (1)

Commando Doel
awk Veelzijdige tool voor bewerken van tekst
cat Druk inhoud bestand(en) af op stdout
cut Selecteer “kolommen” uit tekstbestanden
fmt Herformatteer tekst (bv. bepaald aantal kolommen)
grep Zoek ahv reguliere expressies naar tekstpatronen in bestanden
head Toon de eerste regels van een tekstbestand
join Voeg twee tekstbestanden samen ahv een gemeenschappelijke kolom
nl Voeg regelnummers toe aan een bestand

Filters: overzicht (2)

Commando Doel
paste Voeg twee tekstbestanden regel per regel samen
sed Veelzijdige tool voor bewerken van tekst (Stream EDitor)
sort Sorteer tekst
tail Toon de laatste regels van een tekstbestand
tr Zoek en vervang lettertekens in tekst
uniq Verwijder dubbele rijen uit een gesorteerd tekstbestand
wc Tel karakters, woorden of lijnen in een tekstbestand

Filters: voorbeelden

# Invoer uit bestand
grep 'Williams' tennis.txt
sort -k2 tennis.txt

# Invoer via stdin
cat tennis.txt | grep 'Williams'
cat tennis.txt | tr 'a-z' 'A-Z'

# Combinatie
sort music.txt | uniq

Sed: voorbeelden

# Zoeken en vervangen (1x per regel)
sed 's/foo/bar/'

# "Globaal", meerdere keren per regel
sed 's/foo/bar/g'

# Regels die beginnen met '#' verwijderen
sed '/^#/d'

# Lege regels verwijderen
sed '/^$/d'

Awk: voorbeelden

Wat tussen accolades staat wordt uitgevoerd op elke regel

# Druk 4e kolom af (afgebakend door "whitespace")
awk '{ print $4 }'

# Enkel regels afdrukken die beginnen met #
awk '/^#/ { print $0 }'

# Druk kolom 2 en 4 af, gescheiden door ;
awk '{ printf "%s;%s", $2, $4 }'

Hoofdstuk 4. Scripting: intro

Een script schrijven

  1. Maak bestand aan (bv. script.sh) met een teksteditor, bv.

    #! /bin/bash
echo "Hallo ${USER}"

  2. Maak bestand uitvoerbaar: chmod +x script.sh

  3. Voer uit: ./script.sh

De “shebang”

  • Eerste regel van een script
  • Begint met #! (# = hash; ! = bang)
  • Absoluut pad naar de interpreter voor het script, bv:
    • #! /usr/bin/python
    • #! /usr/bin/ruby
    • #! /usr/bin/env bash
      • = zoek in ${PATH} naar bash

Tekst afdrukken

Wat is het verschil?

var="world"

echo "Hello ${var}"
echo 'Hello ${var}'
var="world"

echo "Hello ${var}"    # Binnen " " wordt substitutie toegepast
echo 'Hello ${var}'    # Binnen ' ' NIET!

Gebruik printf

printf is beter dan echo

var="world"

printf 'Hello %s\n' "${var}"
  • Het gedrag is beter gedefinieerd over verschillende UNIX-varianten.
  • Vgl. printf() method in Java!

Fouten opsporen (1)

  • Werk altijd stap voor stap
  • Test voortdurend het resultaat van elke wijziging
  • Hou minstens 2 vensters open naast elkaar:
    • Editor
    • Terminal voor testen

Fouten opsporen (2)

  • Syntax check: bash -n script.sh
  • ShellCheck: shellcheck script.sh
    • Gebruik editor-plugin waar mogelijk
  • Druk veel info af (printf)
  • Debug-mode:
    • bash -x script.sh
    • In het script: set -x en set +x

Fouten voorkomen

Begin elk script met:

set -o errexit   # abort on nonzero exitstatus
set -o nounset   # abort on unbound variable
set -o pipefail  # don't hide errors within pipes

Variabelen

Bash-variabelen zijn (meestal) strings.

  • Declaratie: variabele=waarde
    • geen spaties rond =
  • Waarde v/e variabele opvragen: ${variable}
  • Gebruik in strings (met dubbele aanhalingstekens):
echo "Hello ${USER}"

Variabelen: codestijl

  • Gebruik zoveel mogelijk de notatie ${var}
    • accolades
  • Gebruik dubbele aanhalingstekens: "${var}"
    • vermijd splitsen van woorden
bestand="Mijn bestand.txt"
touch ${bestand}        # Fout
touch "${bestand}"      # Juist

Onbestaande variabelen opvragen

  • Onbestaande variabele wordt beschouwd als lege string.
    • Oorzaak van veel fouten in shell-scripts!
    • set -o nounset ⇒ script afbreken

Zichtbaarheid variabelen (scope)

Enkel binnen zelfde “shell”, niet binnen “subshells”

  • Een script oproepen creëert een subshell
  • Maak “globale”, of omgevingsvariabele met export:
export VARIABLE1=value

VARIABLE2=value
export VARIABLE2

Variabelen: naamgeving

Conventie naamgeving:

  • Lokale variabelen: kleine letters, bv: foo_bar
  • Omgevingsvariabelen: hoofdletters, bv. FOO_BAR

Hoofdstuk 5. Gebruikers, groepen en permissies

Commando’s voor gebruikers en groepen

  • Gebruikers: useradd, usermod, userdel
  • Groepen: groupadd, groupmod, groupdel
  • Info opvragen: who, groups, id

Configuratiebestanden

  • Gebruikers: /etc/passwd, /etc/shadow
  • Groepen: /etc/group, (/etc/gshadow, van weinig belang)

Primaire vs aanvullende groepen

  • Primaire groep: 4e veld van /etc/passwd (group ID)
  • Aanvullende groepen: in /etc/group. Gebruiker staat niet vermeld in de primaire groep!

primaire groep aanpassen

sudo usermod -g groep gebruiker

gebruiker toevoegen aan opgegeven groepen en verwijderen uit alle andere groepen

sudo usermod -G groep1,groep2 gebruiker

gebruiker toevoegen aan opgegeven groep, blijft lid van andere groepen

sudo usermod -aG groep gebruiker

Bestandspermissies (1)

= toegangsrechten voor bestanden en directories

  • Bestanden zijn eigendom van een gebruiker en groep
  • cfr. ls -l voor een overzicht

Bestandspermissies (2)

Instelbaar op niveau van:

  • u: gebruiker, user
  • g: groep, group
  • o: andere gebruikers, others
  • a: iedereen, all

Soorten permissies

  • r: lezen, read
  • w: schrijven, write
  • x: execute
    • bestand: uitvoeren als commando
    • directory: toegang met cd

Instellen met symbolische notatie

permissies instellen met chmod, symbolische notatie

chmod MODUS FILE
chmod u+r FILE
      g-w
      o=x
      a

Voorbeelden:

  • chmod g+rw bestand
  • chmod +x bestand
  • chmod u+rw,g+r,o-rw bestand
  • chmod a=r bestand

Instellen met octale notatie

  u      g      o
r w x  r - x  - - -
1 1 1  1 0 1  0 0 0
4+2+1  4+0+1  0+0+0
  7      5      0

Voorbeelden:

  • chmod 755 script
  • chmod 600 file
  • chmod 644 file
  • chmod 775 dir

Merk op

  • sommige permissie-combinaties komen nooit voor in de praktijk, bv. 1, 2, 3
  • directories: altijd lezen (r) en execute (x) samen toekennen of afnemen
  • permissies owner ≥ group ≥ others
  • root negeert bestandspermissies (mag alles), vb. /etc/shadow
  • tip: octale permissies opvragen: stat -c %a BESTAND

Permissies van nieuwe bestanden: umask

  • umask bepaalt permissies van bestand/directory bij aanmaken
  • huidige waarde opvragen: umask zonder opties
  • opgegeven in octale notatie
    • enkel 0, 2 en 7 zijn zinvol
  • welke permissies afnemen
    • bestand krijgt nooit execute-permissie

Voorbeeld umask

umask 0027, wat worden de permissies?

  file      directory

  0 6 6 6     0 7 7 7      basis
- 0 0 2 7   - 0 0 2 7      umask
---------   ---------
  0 6 4 0     0 7 5 0      permissies

Speciale permissies: SUID

  • set user ID (SUID)
  • op bestanden met execute-permissies
  • tijdens uitvoeren krijgt de gebruiker de rechten van de eigenaar van het bestand
  • symbolisch: u+s
  • octaal: 4
$ ls -l /bin/passwd
-rwsr-xr-x. 1 root root 28k 2017-02-11 12:02 /bin/passwd

Speciale permissies: SGID

  • set group ID (SGID)
  • op bestanden met execute-permissies
  • tijdens uitvoeren krijgt de gebruiker de rechten van de groep van het bestand
  • symbolisch: g+s
  • octaal: 2
$ ls -l /usr/bin/write 
-rwxr-sr-x. 1 root tty 20k 2017-09-22 10:55 /usr/bin/write

Speciale permissies: restricted deletion

  • restricted deletion, of sticky bit
  • toegepast op directories
  • een bestand mag in zo’n directory enkel door de eigenaar verwijderd worden
  • symbolisch: +t
  • octaal: 1
ls -ld /tmp
drwxrwxrwt. 16 root root 360 2017-12-04 13:05 /tmp/

Eigenaar/groep veranderen:

Merk op: root-rechten nodig

chown user file
chown user:group file
chgrp group file

Hoofdstuk 6. Scripts schrijven

Positionele parameters

Bij uitvoeren van script zijn opties en argumenten beschikbaar via variabelen, positionele parameters

Variabele Betekenis
${0} Naam script
${1}, ${2}, … Eerste, tweede, … argument
${10} Tiende argument (accolades verplicht!)
${*} Alle argumenten: ${1} ${2} ${3}...
${@} Alle argumenten: "${1}" "${2}" "${3}"...
${#} Aantal positionele parameters

Positionele parameters: shift

Het commando shift schuift positionele parameters op naar links:

  • ${1} verdwijnt
  • ${2} wordt ${1}
  • ${3} wordt ${2}
  • enz.

Positionele parameters instellen

set par1 par2 par3
echo "${1}"  #  => par1
echo "${2}"  #  => par2
echo "${3}"  #  => par3
echo "${4}"  #  =>       (lege string)

Exit-status

  • Elk commando heeft een exit-status, numerieke waarde
    • Opvragen met echo "$?"
    • 0 => commando geslaagd, logische true
    • 1-255 => commando gefaald, logische false
  • Logische operatoren in Bash zijn gebaseerd op exit-status
  • Booleaanse variabelen bestaan niet

Logische operatoren

if COMMANDO; then
  # A
else
  # B
fi
  • A-blok wordt uitgevoerd als exit-status van COMMANDO 0 is (geslaagd, TRUE)
  • B-blok wordt uitgevoerd als exit-status van COMMANDO verschillend is van 0 (gefaald, FALSE)

Het commando test

  • Evalueren van logische expressies
  • Geeft geschikte exit-status
    • 0 = TRUE
    • 1 = FALSE
  • Alias voor test is [
    • [ is een commando, geen “haakje” in de traditionele betekenis
    • spaties vóór en na!
# Fout:
if[$#-eq 0]; then
  echo "Expected at least one argument"
fi

# Juist:
if [ "${#}" -eq "0" ]; then
  echo "Expected at least one argument"
fi

If (1)

if EXPR
then
  # ...
elif EXPR
  # ...
else
  # ...
fi

If (2)

if [ "${#}" -gt '2' ]; then
  printf 'Expected at most 2 arguments, got %d\n' "${#}" >&2
  exit 1
fi

While-lus

while EXPR; do
  # ...
done

Until-lus

until EXPR; do
  # ...
done

While lus met teller

counter=0

while [ "${counter}" -le '10' ]; do
  echo "${counter}"
  counter=$((counter + 1))
done

$(( ... )) is arithmetic expansion

For-lus

Itereren over een lijst

for ITEM in LIST; do
  # ...
done
for file in *.md; do
  printf 'Processing file %s\n' "${file}"
  # ...
done

For-lus met teller (1/3)

for i in {1..10}; do
  echo "${i}"
done
for i in {2..20..2}; do
  echo "${i}"
done

For-lus met teller (2/3)

for i in $(seq 1 10); do
  echo "${i}"
done
for i in $(seq 2 2 20); do
  echo "${i}"
done

For-lus met teller (3/3)

“Klassieke” for-lus, komt slechts uitzonderlijk voor

for ((i=0; i<=10; i++)); do
  echo "${i}"
done

Itereren over positionele parameters (while)

while [ "$#" -gt 0 ]; do
  printf 'Arg: %s\n' "${1}"
  # ...
  shift
done

Itereren over positionele parameters (for)

for arg in "${@}"; do
  printf 'Arg: %s\n' "${arg}"
  # ...
done

Hoofdstuk 7. Een webserver installeren

Doelstelling

  • LAMP-stack: Linux + Apache + MariaDB + PHP
  • Installeren Wordpress
  • Website bekijken vanop het fysieke systeem

Netwerkinstellingen controleren

Om Internettoegang mogelijk te maken zijn er 3 instellingen nodig:

  1. IP-adres en subnetmasker
  2. Default gateway
  3. DNS-server

Netwerkinstellingen opvragen

  1. IP-adress/netmask: ip address (ip a)
  2. Default gateway: ip route (ip r)
  3. DNS-server: cat /etc/resolv.conf

Wat is het IP-adres van…?

$ nslookup www.hogent.be
$ dig www.hogent.be

Wat is mijn publiek IP-adres?

$ curl icanhazip.com
81.164.175.191

Controleer eerst netwerkinstellingen

$ ip -4 a
1: lo: <LOOPBACK,UP,LOWER_UP> mtu 65536 qdisc noqueue state UNKNOWN group default qlen 1000
    inet 127.0.0.1/8 scope host lo
       valid_lft forever preferred_lft forever
2: enp0s3: <BROADCAST,MULTICAST,UP,LOWER_UP> mtu 1500 qdisc fq_codel state UP group default qlen 1000
    inet 10.0.2.15/24 brd 10.0.2.255 scope global dynamic noprefixroute enp0s3
       valid_lft 74751sec preferred_lft 74751sec
3: enp0s8: <BROADCAST,MULTICAST,UP,LOWER_UP> mtu 1500 qdisc fq_codel state UP group default qlen 1000
    inet 192.168.56.101/24 brd 192.168.56.255 scope global dynamic noprefixroute enp0s8
       valid_lft 1049sec preferred_lft 1049sec

Netwerkinstellingen

  • lo (loopback): 127.0.0.1/8
  • enp0s3 (VirtualBox NAT interface): 10.0.2.15/24
  • enp0s8 (VirtualBox Host-only Adapter): 192.168.56.101/24

Problemen oplossen

  • Geen enp0s8 of geen/verkeerd IP-adres op enp0s8?
  • Volg instructies installatie VirtualBox:
    • Sluit VM af
    • Studiewijzer Besturingssystemen, §6.1, VirtualBox Configuratie
    • Hoofdvenster VirtualBox > VM > Details > Network
    • Maak 2e adapter aan, sluit aan op Host-only netwerk
    • Start VM op

Installatie software

$ sudo dnf install mariadb-server wordpress phpMyAdmin

Belangrijke directories

  • /etc/httpd/: configuratie Apache
    • /etc/httpd/conf/httpd.conf
    • /etc/httpd/conf.d/*.conf
  • /var/www/html/: Apache DocumentRoot
  • /var/log/httpd/: logbestanden
    • access_log
    • error_log

Services opstarten

$ sudo systemctl start mariadb
$ sudo systemctl enable mariadb
$ sudo systemctl start httpd
$ sudo systemctl enable httpd
  • start: nu opstarten
  • enable: automatisch opstarten bij booten

Test de services

$ systemctl status httpd
$ systemctl status mariadb
<?php phpinfo(); ?>

Logbestanden

Voorbeeld voor Apache:

$ sudo journalctl
$ sudo journalctl -u httpd
$ sudo journalctl -flu httpd
$ sudo tail -f /var/log/httpd/access_log
$ sudo tail -f /var/log/httpd/error_log

Website vanaf fysiek systeem bekijken

  • Controleer IP-adres VM: ip a
    • waarschijnlijk 192.168.56.101
  • Open webbrowser op fysiek systeem

Routering VM ⟷ fysiek systeem

  • Fysiek systeem → VM: ping 192.168.56.101
  • VM → fysiek systeem: ping 192.168.56.1

Controleer instellingen Host-Only Netwerkinterface VirtualBox.

Firewall-instellingen aanpassen

$ sudo firewall-cmd --list-all  # = toon firewall-regels
$ sudo firewall-cmd --add-service http --permanent
$ sudo firewall-cmd --add-service https --permanent
$ sudo firewall-cmd --reload

Probeer opnieuw de website te bekijken vanaf het fysieke systeem

Database beveiligen

$ sudo mysql_secure_installation
  • Volg de instructies!
  • kies MariaDB root-wachtwoord
    • ≠ wachtwoord Linux root!
  • bevestig andere vragen (ENTER)

Hou je wachtwoorden goed bij!

Database voor Wordpress aanmaken

  • Surf naar http://localhost/phpmyadmin/, log in
  • Klik op “User accounts” → “Add user account”
    • User name: wordpress
    • Host name: Local / localhost
    • Password: kies er een of “Generate”
  • Create database with same name and grant all privileges: aanvinken
  • Ga naar onderaan de pagina, klik rechtsonder op “Go”

Database testen: root

$ mysql -uroot -pR2rrbLV02TA1hAjN mysql
...
MariaDB [mysql]> SHOW DATABASES;
MariaDB [mysql]> SELECT user,password from user;
MariaDB [mysql]> quit
  • -uroot: inloggen als MariaDB-root
  • -pR2rrbLV02TA1hAjN: gekozen wachtwoord
    • (GEEN spatie na -p)
  • mysql: inloggen op database mysql

Database testen: wordpress

$ mysql -uwordpress -pPu7QxGKPlvEdw6Gr wordpress
...
MariaDB [wordpress]> SHOW TABLES;
MariaDB [wordpress]> quit

Wordpress: Belangrijke bestanden

  • /usr/share/wordpress/: installatie Wordpress
  • /etc/wordpress/wp-config.php: configuratie
  • /etc/httpd/conf.d/wordpress.conf: Apache-configuratie

Wordpress: Apache-configuratie

In /etc/httpd/conf.d/wordpress.conf:

# Zoek naar
Require local
# Vervang door
Require all granted

Daarna: sudo sytemctl restart httpd

Wordpress: database-instellingen

In /etc/wordpress/wp-config.php:

/** The name of the database for WordPress */
define('DB_NAME', 'wordpress');

/** MySQL database username */
define('DB_USER', 'wordpress');

/** MySQL database password */
define('DB_PASSWORD', 'Pu7QxGKPlvEdw6Gr');

Wordpress: Keys en Salts

Wordpress: installatie plugins en updates

In /etc/wordpress/wp-config.php:

/* ENABLE file changes */
define('DISALLOW_FILE_MODS', false);

Installatie Wordpress

Hoofdstuk 8. Complexere scripts

Case (1)

case EXPR in
  PATROON1)
    # ...
    ;;
  PATROON2)
    # ...
    ;;
  *)
    # ...
    ;;
esac

Case (2)

option="${1}"

case "${option}" in
  -h|--help|-?)
    usage
    exit 0
    ;;
  -v|--verbose)
    verbose=y
    shift
    ;;
  *)
    printf 'Unrecognized option: %s\n' "${option}"
    usage
    exit 1
    ;;
esac

Communicatie script/omgeving

Informatie uitwisselen tussen script en omgeving:

  • I/O: stdin, stdout, stderr
  • Positionele parameters: $1, $2, enz.
  • Exit-status (0-255)
  • Omgevingsvariabelen, vb:
VAGRANT_LOG=debug vagrant up

Functies in Bash

functie_naam() {
    # code
}

Een functie gedraagt zich als een script!

  • oproepen: functie_naam arg1 arg2 arg3
  • positionele parameters: ${1}, ${2}, enz.
  • return STATUS ipv exit

Scope variabelen bij functies

Wat is de uitvoer van dit script?

#! /usr/bin/env bash
var_a=a

foo() {
  var_b=b
  echo "${var_a} ${var_b}"
}

foo

echo "${var_a} ${var_b}"

Functies in Bash: voorbeeld

# Usage: copy_iso_to_usb ISO_FILE DEVICE
# Copy an ISO file to a USB device, showing progress with pv (pipe viewer)
# e.g. copy_iso_to_usb FedoraWorkstation.iso /dev/sdc
copy_iso_to_usb() {
  local iso="${1}"
  local destination="${2}"
  local iso_size

  iso_size=$(stat -c '%s' "${iso}")

  printf "Copying %s (%'dB) to %s\n" \
    "${iso}" "${iso_size}" "${destination}"

  dd if="${iso}" \
    | pv --size "${iso_size}" \
    | sudo dd of="${destination}"
}

Tips (1)

  • Begin elk script met set -o ...
  • Zet positionele parameters om in beschrijvende namen
  • Maak lijnen niet te lang (gebruik \ op het einde van een regel)
  • Gebruik “lange” opties: maakt script leesbaarder
set -o nounset  # stop bij onbestaande variabele
set -o errexit  # stop bij fout (exitstatus ≠ 0) in commando
set -o pipefail # stop bij fout in pipeline

Tips (2)

  • Gebruik lokale variabelen in functies
  • Deel script op in (herbruikbare) functies

Meer tips op: https://gitpitch.com/bertvv/presentation-clean-bash